Tienermoeder

Sinds ik op mijn achttiende ongepland zwanger raakte, raakte ik geïnteresseerd in het onderwerp “tienermoeders”.

Voor mijn gevoel had ik zelf, buiten mijn jonge leeftijd, niets gemeen met deze groep meiden. Tenslotte had ik een vaste en bestendige relatie met een acht jaar oudere vriend mét baan. We waren weliswaar niet rijk, maar we bezaten genoeg om een kindje een toekomst te kunnen geven. We hebben een grote en hechte familie die ons aan alle kanten steunde. Ik heb een goede zwangerschap en een probleemloze bevalling gehad en prachtige, gezonde zoon gebaard. En ondanks mijn misschien nog jonge leeftijd leiden wij een doodgewoon gezinsleven, inmiddels compleet met een lieve dochter. Zelfs een ‘gepland’ kind is een enorm gelukzalige verrassing.

Juist omdat ik mezelf zo gelukkig mag prijzen bleven de tienermoeders, en met name hun verhalen, mij eindeloos intrigeren – en dat doen ze nu nog.

Toen ik beviel was ik 19 jaar, en hoewel dat nog steeds in de tienerleeftijd valt, voelde ik mijzelf zogezegd geen tienermoeder. Mijn stekels gingen overeind staan van dat woord. Tienermoeders, daar wilde ik niet bij horen.

Waarom eigenlijk niet, vroeg ik me later af. Welk beeld had ik eigenlijk van een “tienermoeder”?

Simpel, ik had het beeld dat iedereen van tienermoeders heeft. Dit beeld wordt enthousiast aangemoedigd in de media, waar tienerzwangerschappen uitsluitend voor lijken te komen bij  “probleemjongeren”, in “achterstandswijken” en wat al niet meer. Tienerzwangerschappen vormen een groot probleem dat voorkomt bij sociaal zwakke jonge meisjes, veelal met psychische problemen en een laag zelfbeeld.

Want wat te denken van series als “Teen Mum”, en “16 and Pregnant”, waarin pubermeisjes denken dat een baby niets meer voorstelt dan een levende pop, die je leuk kunt aankleden en flesjes kunt geven, en die de rotklusjes allemaal aan hun eigen moeder overlaten? Dát zijn tienermoeders! Onverstandig, onverantwoordelijk, onvolwassen, in de steek gelaten, verslaafd aan drugs, drank en aandacht van verkeerde vriendjes. Hun baby’s krijgen geen liefde en geen aandacht, tenzij ze een bezorgde oma hebben die zich over hen ontfermt. Onderwijl staan hun moeders op straat te roken met jongens die veel ouders zijn dan zij, en raken binnen een jaar weer zwanger.

“Vier handen op één buik”, nog zo’n parel van een programma, waarin de naïeve energydrinkverslindende tienermoedertjes worden bijgestaan door bekende nederlandse vrouwen, die veelal ook geen klassiek gezinsplaatje voor elkaar hebben weten te boksen maar in elk geval hun leeftijd mee hebben. Zíj zullen de tienerkipjes wel even vertellen hoe het allemaal zit terwijl wij ons kunnen vergapen aan hun schaamteloze onnozelheid.

Of weer een ander programma, “Baby te huur”, van BNN, waarin puberale stelletjes een aantal dagen een gezin draaiende moeten houden.
Ze krijgen daarbij een wildvreemde baby in hun armen gedrukt, waar ze niets voor voelen en waarvan ze het karakter en gewoontes niet kennen, om zonder enige vorm van ervaring, kennis en handigheid fulltime voor te zorgen.
Dat gaat natuurlijk niet goed. De baby’s krijsen zich door de dag, poepluiers worden kokhalzend (of helemaal niet) verschoond, eten gaat er niet in, slapen lukt niet, wandelen is niet leuk…
Het duurt niet lang of het stelletje krijgt ruzie, er wordt geschreeuwd, met deuren geslagen en uiteindelijk besluit het jonge koppel doodongelukkig dat zo’n kind niets voor hen is. We kijken ernaar met een bakje chips op schoot, terwijl we ons hoofd schudden en  tevreden constateren dat je voor je dertigste gewoon niet aan kinderen moet beginnen.

Nee, in dat rijtje tienermoeders wenste ik niet aan te sluiten.

Er is één woord dat direct gekoppeld is aan een tienermoeder en dat is: Schaamte.
Ook ik schaamde me soms. Tijdens mijn eerste zwangerschap deden bepaalde artsen en verloskundigen behoorlijk neerbuigend tegen me.
Op verschillende plekken, vooral op school, werd ik een geliefd roddelobject. Op straat werd ik nagekeken als ik met mijn dikke buik, en later achter de kinderwagen, door de stad liep. Moeders stootten hun dochters in de puberleeftijd aan en fluisterden achter mijn rug om, vrouwen van in de dertig met kinderwagens bekeken me medelijdend of ronduit minachtend.
Waar zij ongehinderd blij mochten zijn en konden rekenen op warme belangstelling en een vertederde glimlach, werd ik medelijdend aanschouwd, of vaker, volkomen genegeerd. Alsof niemand zijn handen aan me wilde branden.
Ik. Een onnozel kipje, een tienermoedertje.

Deze tijd waarin vrouwen steeds later kinderen krijgen, heeft het mooi voor elkaar gekregen. Vrouwen die al jong in verwachting raken horen zich eigenlijk te schamen, of moeten zich op zijn minst kunnen verantwoorden. Ik heb me tegenover wildvreemden staan te verdedigen dat ik écht heel trouw aan de pil was en hem nooit vergeten was en dat ik tóch zwanger ben geworden… What was I thinking?!

Maar geloof me, je moet sterk in je schoenen staan. Ik stond dat niet, en heb het met vallen en opstaan geleerd, af en toe mijn gal spuwend bij de mensen om me heen die me respecteren en van me houden.
In aanwezigheid van mijn vrienden en familie schaamde ik me niet, ik vond mijn buik prachtig, het zwanger zijn spannend, de schopjes in mijn buik bijzonder. Al ver voor mijn zoon geboren werd, werd hij omringd met liefde.

Maar zo gaat het niet altijd.

Wat te denken van alle jonge meiden die eenzaam in de wachtkamer van de abortuskliniek zitten? Gelukkig vaak een weloverwogen beslissing, maar minstens even vaak om hetgeen dat hen in verlegenheid zou kunnen brengen te verwijderen.
Uit schaamte.
Wat te denken van de afschuwelijke daad van meisjes die hun zwangerschap verborgen houden, helemaal alleen de helse pijnen van een bevalling moeten doorstaan om vervolgens hun baby te verstoppen? In containers, in vuilniszakken,  in het water gegooid. Begraven. Verbrand. Weggestopt.
We hebben er geen goed woord voor over, maar het wordt door onze eigen vooroordelen gecreëerd. De schaamte. De schande.

Veel meisjes krijgen niet eens hulp van hun familie of vrienden. Want ook de ouders van het meisje (en die van de vader van haar kindje) schamen zich vaak.
Als (groot)ouders is er veel moed en kracht voor nodig je teleurstelling over het veranderde toekomstbeeld van je dochter weg te slikken, en haar te helpen waar je kunt. Ik weet nog hoe moeilijk mijn eigen ouders het vonden anderen te moeten vertellen dat hun achttienjarige dochter zwanger was.
Zij hebben mij geweldig gesteund en geholpen en het zijn de meest fantastische opa en oma die mijn kinderen zich maar kunnen wensen, maar nogmaals, niet elk meisje hoeft op steun te rekenen.

Eigenlijk is het vreemd dat er zo (voor)oordelend gekeken wordt naar jonge moeders. Tenslotte is het tegenwoordig echt niet abnormaal dat jongeren seks hebben. En van seks kún je nu eenmaal in verwachting raken.

Aan jonge moeders kleeft het vooroordeel dat ze dom zijn, maar voor zover ik weet, heeft het hebben van seks bar weinig met opleidingsniveau te maken.
Ik zelf was 18 toen ik zwanger werd en ik was vast niet de enige hoger-opgeleide 18-jarige die seks had.

In de loop van de tijd ben ik in contact gekomen met andere meiden die al dan niet bewust (want ja, die zijn er ook en ook zij kampen met vooroordelen!) in verwachting raakten op jonge leeftijd, en ben ik er veel over gaan lezen. Ook de verhalen die je níet op televisie ziet.
Natuurlijk zijn ze er, de meisjes die door onwetendheid op (te) jonge leeftijd in verwachting raken en er een potje van maken door verkeerde verwachtingen van het moederschap en onverantwoord gedrag. Maar er zijn evengoed genoeg oudere moeders die verkeerde verwachtingen hebben van het moederschap en zich onverantwoordelijk opstellen. Verkeerde keuzes maken in het ouderschap is niet leeftijdsgebonden.

De meeste meiden die ik heb leren kennen zijn echter zeker niet zo. Zij zijn stuk voor stuk sterke jonge vrouwen die hun schouders zetten onder deze zware, maar ook bijzondere tijd. Ze werken tijdens hun zwangerschap hard om hun studie af te maken of een baan te vinden, of zeggen deze juist op om voor hun toekomstige kind(eren) te zorgen. Ze denken na over de toekomst. Ze leven zo gezond mogelijk. Ze proberen het contact met de vader van het kindje (die zich nog wel eens uit de voeten maakt zodra zij zwanger blijkt te zijn) zo goed mogelijk te houden, of hem het kind op z’n minst te laten erkennen. Ze houden hun poot stijf en hun rug recht en laten zich door niets of niemand klein krijgen.
En gelukkig hoor je ook vaak verhalen zoals de onze. Twee mensen die samen, zij het wat eerder dan gedacht, een kindje verwachten en een gezin gaan vormen.

Toch lopen de jonge mama’s allemaal tegen hetzelfde aan. De vooroordelen en de schaamteloze vragen.
“Goh, hoe oud ben jij eigenlijk?”
“Je bent er vroeg bij, of niet?”
“Ben je nog wel bij de vader?”
Om maar niet te spreken over alle ongevraagde adviezen die ik kreeg.
“Ik denk dat hij maar even moet gaan slapen.”
“Je moet hem zo maar even een flesje geven.” (ik gaf borstvoeding, by the way)
Af en toe was ik stomverbaasd over de schaamteloze nieuwsgierigheid en bemoeizucht van mensen. Advies van caissières, vragen van wildvreemden, mensen van vroeger die ‘spontaan’ weer in contact willen komen om ‘terloops’ te informeren naar alle smeuïge details.

En toch kon ik nog beter tegen die rechtstreekse vragen, dan tegen het geklets achter m’n rug om, het nieuwsgierige gestaar, het elkaar aanstoten op straat, de neerbuigende blikken die me telkens weer beletten om trots met mijn buik vooruit te lopen.

Voor dames in een meer geaccepteerde leeftijdscategorie is een zwangerschap een stralende tijd waarin je trots je zwangere buik aan de wereld showt, blije felicitaties ontvangt van iedereen en zelfs wildvreemden naar je glimlachen.
Ben je jong, dan krijg je vreemde blikken, gestaar en vooroordelen.
Wie of wat denken mensen dat ze zijn?!
Alleen omdat deze meiden jong zijn verdienen ze het niet om te genieten? Omdat ze niet getrouwd zijn verdienen ze het niet om te verwonderen? Omdat ze geen koophuis met een stationwagen voor de deur hebben verdienen ze het niet om te stralen?

Ik vind dat jonge moeders veel meer respect horen te krijgen van de rest van de wereld. Of op z’n minst geaccepteerd moeten worden. Want voor jij eenmaal met je zwangere buik door de stad loopt heb je al heel veel overwonnen. En er staat je nog heel veel meer te wachten.
Je verdient niets dan bewondering omdat je niet wegloopt voor je verantwoordelijkheden en je schouders zet onder een moeilijke, maar o zo mooie tijd.
Ik hoop dat iedereen die jonge moeders veroordeelt beseft dat haar hetzelfde overkomen kan, of had kunnen overkomen.
Dat hetzelfde kan gebeuren met zijn zus, zijn vriendin, zijn dochter. En dat zijn/haar vooroordelen eraan bijdragen dat deze dappere jonge meiden zich schamen voor iets waarvoor geen mens zich zou moeten schamen. Namelijk, een zwangerschap. Het verwachten van een kind, nieuw leven.

Jonge moeders zijn niet dom, en niet onvolwassen. Want als je overal voor moet vechten komt het volwassen worden vanzelf.

Daarom pleit ik bij deze voor het omvormen van het woord Tienermoeder in een eretitel, in plaats van een denigrerend etiket.
Ik ben zelf alvast begonnen met het voeren van mijn geuzennaam. Het helpt echt.
Ik ontmoette pas een nieuwe collega en we raakten aan de praat.

-“Wow, dus je hebt een zoon van acht? Maar hoe oud ben je dan zelf…?”
“Ik ben 27.”
-“Ik dacht al dat je nog jong was!”
“Klopt” (brede glimlach) “Ik ben een tienermoeder.”
-“Tof.”

Zie je wel? :)

Sun, 10 April